ویرانیِ تاریخ، تاریخِ ویرانی | درباره آرامگاه اخی علی قُتلُغ شاه

در ابتدای جاده ویرانی مشهد، در «ویرانی۴»، آرامگاهی از دوره تیموری باقی مانده است که امروزه کمتر مشهدی‌ای از آن اطلاع دارد؛ حتی بسیاری از ساکنان فرهنگی مشهد نیز تاکنون این بنای تاریخی را ندیده اند و چه بسا درباره آن سخنی هم به گوششان نرسیده است. منظور از نوشته آشنایی اجمالی با این بنا و ضرورت ترمیم و رسیدگی به وضعیت آن است.

اخی علی قُتلُغ شاه از شاگردان علاءالدوله سمنانی و از عارفان قرن هشتم هجری قمری است و این بنای چهارضلعی، با یک گنبد، در قرن نهم بر خاک او ساخته شده است. ظاهرا، این مکان، در روزگاری که در حاشیه جاده مشهد به نیشابور منزلگاه کاروان‌ها بوده، رونقی داشته است، و کاروانیان خوش قریحه،  با خط خوش خویش، ابیات و یادداشت‌های زیبایی به نَسخ و نستعلیق و شکسته بر دیوار‌های آن نوشته اند. از ۸۷۱هجری قمری به بعد، قریب به پنج هزار یادداشت تاریخی بر دیوار‌های داخلی این بنا نوشته شده است.

در ادامه حتما بخوانید اشعار رودکی در دهان موش‌ها

اما امروز کسانی که برای تفریح به این تفرجگاه می‌روند، با اسپری و زغال و بدترین خط ممکن، نام پرننگ خویش را بر آن می‌نویسند تا یادگاری باشد از یک دوره بی خردی! علاوه بر این یادداشت‌های زشت و نابهنجار، سقف ضلع جنوب غربیِ بنا، به سبب رطوبت ناشی از باران‌های بهار، سُست شده و نم ناشی از آن به یادداشت‌های تاریخی داخل بنا رسیده است.

این همه درحالی است که، اگر میراث فرهنگی خراسان و یا اهل فرهنگ آن به این بنا رسیدگی کنند، علاوه بر نجات این میراث بازمانده از پدران خردمند این سرزمین، می‌توانند تفرجگاهی ایجاد کنند که مشهور شود، چراکه این مکان، نه تنها تاریخی است، بلکه با باغ‌ها و فضای سبز و آب روانی که از قنات در محوطه جاری است فضایی فرح بخش هم دارد.